پیشرفت سریع صنعت کتاب صوتی / ازعادت تا وظیفه روزنامه نیویورک تایمز

 

تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۸ تیر ۱۳۹۷ ساعت ۲۰:۳۲

, مترجم : محمد حسن لو

 

 

روزنامه نیویورک تایمز در سال‌های گذشته تنها لیستی از عادت‌های مردم در گوش دادن به کتاب صوتی را منعکس می‌کرد ولی امروز تهیه لیست کتاب‌های صوتی پرفروش به یک کار مهم این روزنامه تبدیل شده است.

 

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)   به نقل از گودایریدر، در سال ۲۰۰۵ میلادی که به‌تازگی کتاب‌ صوتی وارد بازار شده بود، روزنامه‌ی نیویورک‌ تایمز به طور جذابی عادت‌های روزمره‌ گوش دادن به کتاب‌ صوتی در نویسندگان خود را فهرست و منتشر کرد. در آن زمان جمعیت اندکی از دوستداران کتاب به این کتاب‌ها دسترسی داشتند چون خیلی از ناشران هنوز به تولید این کتاب‌ها عادت نداشتند ولی از سال تا کنون گوش کردن به کتاب صوتی تبدیل به عادت بسیاری از علاقمندان به کتاب شده است.

صنعت کتاب صوتی به سرعت در حال پیشرفت است و آنطور که آمارها نشان می‌دهد تنها در کشور آمریکا ناشران نزدیک به 3میلیارد دلار از طریق فروش این کتاب‌ها درآمد کسب کردند. در این سال نزدیک به 46هزار عنوان کتاب صوتی فروخته شد. بر اساس این آمارها میزان فروش کتاب‌های صوتی در سال 2017 نسبت به سال 2016 22درصد رشد داشت.

در کشور انگلیس نیز میزان فروش کتاب‌های صوتی در طول پنج سال گذشته چشمگیر بوده است. در این کشور میزان فروش کتاب صوتی در سال 2017 به طور نسبی 12درصد رشد داشته و همانطور که انجمن ناشران انگلیس و موسسه ادیسون می‌گویند به طور 75درصد از جمعیت زیر 45ساله این کشور در سال 2017 حدود 15 کتاب گوش کردند.

اوایل سال جاری موسسه نظرسنجی پیو در گزارشی اعلام کرد که از هر پنج نفر آمریکایی یک نفر به کتاب صوتی گوش می‌کند درحالی که این آمار برای کتاب‌های الکترونیک یک به چهار است. هرچند هنوز کتاب‌های چاپی در آمریکا محبوب‌ترین است و حدود 67درصد از جمعیت این کشور هنوز به خرید کتاب‌های کاغذی علاقه دارند ولی به نظر می‌رسد صنعت کتاب‌های صوتی نسبت به انواع الکترونیک سرعت بیشتری گرفته است.

رشد و پیشرفت کتاب‌های صوتی در سال‌های اخیر آنقدر سریع بوده که تهیه لیست پرفروش‌های کتاب صوتی در روزنامه نیویورک تایمز از سال 2005 تا کنون تبدیل به یک کار جدی و مهم شده است. «پاملا پاول» ویراستار و دبیر بخش کتاب روزنامه نیویورک تایمز می‌گوید: «افزایش فروش کتاب‌های صوتی در بازار کتاب کنونی باعث شده تهیه لیست پرفروش‌های کتاب صوتی به یکی از وظایف مهم در این روزنامه تبدیل شود.»

دبیر روزنامه نیویورک تایمز اعتقاد دارد هر روز به تعداد کسانی که کتاب صوتی گوش می‌کنند اضافه می‌شود و به نظر می‌رسد در آینده آمارهای جامع‌تری برای بررسی و تحلیل کتاب های صوتی نیاز باشد.

معرفی کتاب مدیریت

دوشنبه ۴ تیر ۱۳۹۷

 

هماهنگی و تنظیم روابط بین قوا

(مفاهیم، چالش‌ها و راهکارها)

یکی از تنشها و تعارضات همیشگی که بین بخشها و قوای مختلف یک نظام وجود دارد، استقلال و توانمندشدن هر یک از قوا از یک طرف و پکپارچگی و همسویی هر یک از آنها با کلیت نظام از سوی دیگر است. وقتی یک نظام با شرایط و پیچیدگی متنوع محیطی در سطح جامعه و سطح بین‌المللی روبرو می‌شود این امر میزان تنش و تعارضات یا عدم همسویی بین قوا را افزایش خواهد داد. همواره از افزایش قدرت کشورها بر پایه توانمندشدن، هر یک از قوا در امر مربوط از یک سو و همسویی و هماهنگی قوا از سوی دیگر، با کاهش تنشها و تعارضات، ارتباط دوسویه دارد. کتاب هماهنگی و تنظیم روابط بین قوا (مفاهیم، چالش‌ها و راهکارها) نوشته دکتر سید محمد میرمحمدی به دنبال ارائه مدلی است تا بتواند با حداکثر بهره‌وری موانع را پشت سر گذاشته و به هماهنگی و رابطه هرچه مطلوب‌تر قوا منجر گردد. این کتاب در چهار فصل تهیه و تدوین یافته است:

فصل اول به ارائه مفاهیمی از جنس اداره امور عمومی پرداخته شده که موضوع آن به هماهنگی و کنترل قوا مربوط می‌گردد. موضوعات این فصل در قالب چهار بخش مطرح گردیده است: در بخش اول به بحث اعتماد، انواع اعتماد، نحوه شکل‌گیری اعتماد و تأثیری که بر هماهنگی بین قوا دارد، پرداخته شده است. بخش دوم به مباحث کلیدی پاسخگویی و مفاهیم مرتبط با آن یعنی سازوکارهای پاسخگویی، انواع و اشکال پاسخگویی، اهداف پاسخگویی و در نهایت موضوع پاسخگویی در نظام جمهوری اسلامی ایران، تشریح شده است. بخش سوم به عنصر شفافیت، انواع و اشکال شفافیت و تأثیری که شفافیت بر هماهنگ و یکپارچه ساختن قوا دارد، نگاه انداخته است. در بخش چهارم و بخش پایانی از فصل اول، مفاهیم مشارکت، مشارکت در اسلام، انواع و اشکال مشارکت و نتایج حاصل از مشارکت جهت کنترل و هماهنگی، مورد توجه واقع گردیده است.

فصل دوم به ضرورت تفکیک قوا در نظام جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. مطالب این فصل نیز در سه بخش ارائه گردیده است: بخش اول به بحث جدایی اداره از سیاست و تئوری‌هایی که در این زمینه وجود دارد، پرداخته است. در بخش دوم به نقشی که هر یک از قوای سه‌گانه دارند و نحوه موازنه و مراقبه آنها توجه شده است. در بخش سوم این فصل، به بررسی نقش اصول ۵۷ و ۱۱۰ قانون اساسی برای هماهنگی و تنظیم رابطه بین قوای سه‌گانه پرداخته شده است. در فصل سوم به تعارض و حل آن در بین قوای سه‌گانه پرداخته شده است. در این قسمت از کتاب ضمن مرور تعاریف و مفاهیم تعارض، انواع تعارض و سیر تکامل مباحث مرتبط با مدیریت تعارض مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با ارائه توضیحاتی در خصوص تعارض و مدیریت آن در اندیشه و سیره بزرگان دین مبین اسلام، رویکرد اسلامی حل تعارض، مورد توجه قرار می‌گیرد. در بخش پایانی این فصل نیز در خصوص نهادهای قانونی مدیریت و حل تعارض در جمهوری اسلامی ایران و نحوه انسجام‌بخشی از طریق این نهادها، توضیحات کاملی ارائه گردیده است. مطالب فصل چهارم با موضوع کنترل، هماهنگی و تنظیم روابط بین قوا، در قالب چهار بخش ارائه شده است. در بخش اول در خصوص مفاهیم کنترل، فرایند کنترل، انواع آن و اثرات و خروجی‌هایی که کنترل مؤثر می‌تواند برای تنظیم روابط بین دستگاه‌های دولتی و قوای سه‌گانه داشته باشد، توضیحات ارائه می‌شود. در بخش دوم، هماهنگی، هدف از هماهنگی، اشکال و سطوح هماهنگی و همچنین چالش‌هایی که بر سر هماهنگی میدان قوای سه‌گانه وجود دارد، مورد بحث قرار گرفته و در بخش سوم به مطالعه تطبیقی کشورهای مختلف و مکانیزم‌های حل اختلاف در این کشورها پرداخته شده است. در بخش چهارم به توضیح بحران و انواع بحران اشاره‌ای می‌شود و در نهایت، در بخش پایانی این فصل فرایند اعمال بند ۷ اصل ۱۱۰ قانون اساسی و اهداف و وظایف ستاد (دبیرخانه) اجرایی بند ۷ اصل ۱۱۰ و راهکار و مدل نهایی پیشنهادی جهت ایجاد هماهنگی و نظارت بین قوا، مورد بحث قرار می‌گیرد. این کتاب توسط نشر نگاه دانش در ۲۱۶ صفحه به چاپ رسیده و به قیمت ۲۰هزار تومان عرضه می‌شود.

معرفی کتاب میرداماد

سه شنبه ۱۲ تیر ۱۳۹۷

 

میرداماد

سال سوم، شماره دهم فصلنامه اختصاصی مطالعات فرهنگی با عنوان «میرداماد» در ۱۲۶ صفحه و با بهای ۶۵۰۰ تومان منتشر شد. در این شماره مطالب زیر به چاپ رسیده است:

زندگی هر روزه، کار و معنای زندگی، نگاهی به کتاب «شارع النجاه» میرداماد، از مبارک‌آباد تا آق‌قلا، آداب و رسوم سوگواری و تعزیه در قلمرو سلجوقیان، میرداماد شاعر، استرآباد در قاب عبدالله‌میرزا قاجار، ضرب‌المثل‌ها، اصطلاحات و زبانزدهای استرآبادی، جهان افسانه، جهان داستان، رساله‌ای مختصر و نادر از میرزای شیرازی، فارسیان گالیکش، فرمان سلطان یعقوب ابن اوزون‌حسن آق قویونلو، قرآن دست‌نویس به خط سید صدرالدین موسوی استرآبادی، محمد جانفشان اهداگر بیش از ۵۰۰ عنوان کتاب و نشریه، انتشار دو عنوان کتاب جدید توسط انتشارات مدرسه، نشست چهاردهم و پانزدهم نسل ماندگار برگزار شد، اخبار.

در نخستین مطلب این نشریه می‌خوانیم: «یک کار اصیل داریم و یک کار غیراصیل. کار اصیل آن کاری است که در واقع شما را محقق می‌کند؛ یعنی وقتی شما آن کار را انجام می‌دهید و درگیرش هستید، آن کار را می‌آفرینید، یعنی شما آفریننده آن کار هستید. دیده‌اید که آثار هنری بزرگ، مثلا یک تابلو کمال‌الملک، یا شعر آرش کمانگیر که سیاوش کسرایی سروده که همه وجودش را در آن تیر می‌گذارد تا مرز ایران و توران را تعیین کند. کار آدم عصاره وجود آدم است؛ یعنی آدم با کارش همه هستی خودش را محقق می‌کند. تمام زیبایی‌های روحی، تمام دانش، تمام عشق‌اش، تمام درد او، تمام رنج او در کارش متبلور می‌شود. این می‌شود کار اصیل.»

در بخش دیگری از این مطلب آمده است: «کار به مفهوم عمیقش جهاد است. الکاد علی عیاله کالمجاهد فی سبیل‌الله. کار به معنای عمیقش، آن چیزی است که مرا می‌سازد و مرا محقق می‌کند، در حقیقت من با کارم می‌آفرینم. البته کار را به معنای وسیع بنگرید. نویسنده‌ای که می‌نویسد، فیلم‌سازی که فیلم می‌سازد و فیلم عمیق می‌سازد و فیلمی می‌سازد که مخاطبش را دگرگون می‌کند، بازیگری که با تمام وجودش بازی می‌کند؛ خیلی فرق هست بین بازیگری که می‌آید یک بازی می‌کند و پولش را می‌گیرد تا بازیگری که با تمام وجودش بازی می‌کند.»

اینترنت

حمیدرضا آیت‌اللهی

و دیگران

ناشر: فهم (مؤسسه فرهنگ و هنر هدایت میزان)

چاپ اول: ۱۳۹۴

۵۲ ص ـ ۶هزارتومان

امروز داشتن «سواد رسانه‌ای» کافی درست مثل خواندن و نوشتن نیازی ضروری و اساسی است. این موضوعی است که در بسیاری از کشورهای صاحب علم و پیشرفته دنیا در حال پیگیری و کندوکاو است. در بسیاری از این کشورها آموزش سواد رسانه‌ای یکی از پایه‌های اصلی آموزش ضمن تحصیل به‌شمار می‌رود.

اثر حاضر هفتمین مجلد از مجموعه‌ای در این خصوص است که به «اینترنت» اختصاص یافته و حاوی عناوین زیر است: اینترنت چطور شکل گرفت؟ اینترنت چگونه کار می‌کند؟ وب چیست؟ مرورگرها، فضای مجازی و ویژگی‌های آن، غولهای اینترنتی، موتورهای جستجو، ارتباطات آنلاین، ایجاد رسانه‌های شخصی، خدمات آنلاین، مخاطرات اینترنت، آینده اینترنت، چطور هوشمندانه مصرف کنیم؟

در یکی از مطالب آمده است: «زمان مجازی مانند زمان حقیقی دارای خط سیر یک‌طرفه نیست. در دنیای حقیقی زمان از نقطه‌ای آغاز و در نقطه‌ای دیگر تمام می‌شود و این آغاز و پایان برای همه افراد یکسان است؛ اما زمان مجازی لزوماً چنین نیست. زمان در دنیای مجازی می‌تواند به عقب برگردد و دوباره در مسیری جدید قرار بگیرد و یا حتی می‌تواند در همان نقطه‌ای که هست متوقف شود و حتی به جلو حرکت کند.

در ضمن در دنیای مجازی زمان برای همه افراد یکسان نیست. اصولا در دنیای واقعی تجربه مشترک یک پدیده خاص(نه چند پدیده مشابه) نیازمند آن است تا افرادی که قصد تجربه آن را دارند، در زمان و مکانی واحد کنار یکدیگر قرار بگیرند. اما در دنیای مجازی علاوه بر شکستن محدودیت‌های مکانی، محدودیت‌های زمانی نیز تا حد زیادی از بین می‌روند.»

معرفی کتاب جنگ

چهارشنبه ۱۳ تیر ۱۳۹۷

 

«سرگذشت یک سرباز» به چاپ بیست و یکم رسید

کتاب «سرگذشت یک سرباز، افسانه‌ای که به حقیقت پیوست» به قلم سیدمهدی طباطبایی به چاپ بیست و یکم رسید.

این کتاب ۴۳۲صفحه‌ای توسط انتشارات «نقش نگین» اصفهان و به قیمت ۲۰هزار تومان در بازار عرضه شده است:

متن مقدمه کتاب «سرگذشت یک سرباز، افسانه‌ای که به حقیقت پیوست» در نخستین دوره چاپ به این شرح است:

مقدمه‌ی چاپ اول

مردان بزرگ پیوسته در طول تاریخ منشأ تحولات و تغییرات اساسی بوده‌اند و در زمان حیات خویش با استمداد از نیروی لایزال الهی دست آوردهای بزرگی برای بشریت به ارمغان آورده‌اند. از انبیاء و اولیاء بزرگ که رسالتی الهی داشته‌اند که بگذریم، دیگر انسان‌هایی که در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه خویش را متحول کرده‌اند و یا مخترعان و مکتشفاتی که با دست‌یابی به پدیده‌های نو سرنوشت بخشی از کره‌ی خاکی را عوض کرده‌اند، همه و همه نیازمند یک حرکت ثانوی بوده‌اند که آن، رساندن پیام آنها و تداوم راه آنها و به ثمر رساندن تلاش و کوشش آنها می‌باشد. هیچ تحولی صورت نمی‌گیرد مگر این که نیازمند است که شناخته و شناسانده شود و پیام اصلی آن به دیگر نقاط جهان و نسل‌های بعدی برسد.

نهضت بزرگ امام خمینی(ره) در پایان قرن بیستم تحولی شگرف و تغییری اساسی در جغرافیایی سیاسی جهان ایجاد کرد که با گذشت ۳۰سال از آن قیام، هر روز ابعاد وسیع‌تری از آن برای مردم جهان روشن می‌شود.

انقلاب امام خمینی(ره) زیر مجموعه‌هائی در کشور ایران ایجاد کرد که هر یک پدیده‌ای نو به حساب می‌آید و خود منشأ تحولاتی شده است. سپاه پاسداران، بسیج مستضعفین،‌جهاد سازندگی، جهاد دانشگاهی، انقلاب فرهنگی و… همه از این نوع می‌باشند. اما ایجاد روحیه‌ی جهاد و گذشت و ایثار در جوانان این سرزمین از مهم‌ترین دست‌آوردهای این قیام الهی و مردم می‌باشد.

آنچه هم‌اکنون در پیش روی شماست و مطالعه خواهید کرد سرگذشت کوتاهی از حرکت سراسر شگرف و عبرت‌آمیز این مرد بلند همت و ایثارگر می‌باشد که نویسنده بنا به رسالت «پیام‌رسانی» حرکت مردان بزرگ، به آن دست زده است.

و امیدوار است با این خدمت ناچیز توانسته باشد گوشه‌ای هرچند کوچک از خدمات و زحمات آن مرد استثنائی را بر صفحه کاغذ منعکس کند.

نویسنده ضمن تشکر و قدردانی از همه کسانی که در بیان و معرفی نیروهای انقلاب و مردان مجاهد و ایثارگر به ویژه «حاج عبدالله والی» قلم زده و یا در زمینه فیلم،‌شعر، و… گام‌هایی برداشته‌اند از همه صاحب نظران می‌خواهد که کاستی‌های این نوشته را تذکر دهند و بزرگوارانه از تذکر دوستانه به بنده حقیر کوتاهی نفرمایند.

در پایان بر خود لازم می‌دانم از همه کسانی که در آماده‌سازی این مجموعه به نویسنده یاری رسانده‌اند به ویژه خانم شقایق با خویش (محمدی) تشکر نمایم.

سیدمهدی طباطبائی

زمستان۱۳۸۷

سی‌امین سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران

همچنین نویسنده کتاب به مناسبت چاپ بیست و یکم، مقدمه جدیدی را به رشته تحریر در آورده است که متن آن در پی می‌آید:

مقدمه چاپ بیست و یکم

از بهار ۱۳۸۹ که چاپ بیستم کتاب «سرگذشت یک سرباز» انتشار یافت تا به امروز خوانندگان بسیاری از چهار گوشه‌‌ی کشور پهناور ایران اسلامی با نویسنده تماس گرفته و با ابراز محبت نسبت به این حقیر از تأثیرگذاری فوق‌العاده‌ی کتاب سخن گفتند. اظهار لطف خوانندگان نسبت به کتاب و نویسنده ویژه قشری خاص از جامعه نبود و اقشار مختلف جامعه ازجمله اساتید دانشگاه، روحانیون حوزه‌های علمیه، دانشجویان و طلاب، معلمین و فرهنگیان، بسیجیان و ایثارگران و خیرین و به خصوص مسئولین ادارات دولتی چه به صورت کتبی و چه شفاهی احساسات پاکشان از مطالعه‌ی این کتاب را به نویسنده منتقل کرده‌اند، به‌گونه‌ای که جمع‌آوری و ارائه همه‌ی آنها از قدرت و فرصت نویسنده خارج است و لذا تصمیم گرفتم آنچه به صورت مکتوب به دستم رسیده و چاپ آن را مفید و موثر تشخیص می‌دهم در جلد سوم کتاب بیاورم ان‌شاء‌الله. اما به دو نمونه از آنها در اینجا اشاره می‌کنم:

۱٫ آقای دکتر محمود احمدی‌نژاد در زمان ریاست جمهوری‌اش با همه گرفتاری‌هایی که یک رئیس جمهور دارد این کتاب را خوانده و برای نویسنده مطالبی را به صورت مکتوب فرستاده است. نوشته‌ی ایشان حاوی احساسات قلبی او از خواندن کتاب و تصمیم وی برای چند اقدام اساسی در بشاگرد است که از نویسنده خواسته بود به ایشان پیشنهاد کنم در چه زمینه‌هایی دولت می‌تواند گام اساسی در بشاگرد بردارد که البته بنده هم دو پیشنهاد دادم که در مورد یکی اقدامات جزئی انجام شد و در مورد دومی قدمی برداشته نشد.

۲٫ برادری از استان البرز شهر کرج تلفن کردند و ضمن درخواست مجدد ۵۰۰ جلد از کتاب (قبلاً هم تعدادی درخواست کرده بودند) در جواب سوال بنده که پرسیدم به چه کسانی می‌خواهید کتاب را هدیه دهید اینگونه گفتند:

«من اگر رئیس‌‌جمهور و یا وزیری از وزارت‌‌خانه‌ها بودم برای هر کارمند دولت بدون استثناء یک جلد از این کتاب را می‌فرستادم تا تحولی در ادارات ما ایجاد شود، ایشان اضافه کرد چند سال است که رهبر معظم انقلاب از اقتصاد مقاومتی، کار و تلاش برای سازندگی و … صحبت می‌کنند. این کتاب و سرگذشت «حاج عبدالله والی» یک نمونه‌ی بارز از اقدام عملی در این موضوعات می‌باشد.»

به این نکته نیز اشاره‌ای داشته باشم که به همت خیرین بزرگوار از زمان انتشار اولین چاپ این کتاب تاکنون اقدامات بسیار ارزنده و تأثیرگذاری در منطقة بشاگرد انجام گرفته که باید در یک مجلّد جداگانه به شرح آنها پرداخت. ان‌شاء‌الله.

و آخرین نکته اینکه امروز بشاگرد دیگر یک دیار فراموش‌شده نیست و در بین مردان و زنان و جوانان بشاگرد انسان‌های فرهیخته تحصیل کرده و دارای مدارک و مدارج علمی کم نیستند و مدیریت بخش‌های زیادی از منطقه را مردان و زنان بشاگردی به عهده دارند.

بشاگرد امروز علیرغم محرومیت‌ها و مظلومیت‌های دیروز خود و قهر طبیعت که سازگاری کمتری با ساکنین خود دارد، سرافراز ایستاده و با همّت جوانان آن ان‌شاء‌الله بزودی به یک منطقه برخوردار با قابلیت‌های مادی و معنوی سرشار تبدیل خواهد شد.

نویسنده امیدوار است بتواند تغییرات اساسی و محسوس ایجاد شده در بشاگرد را صادقانه به نگارش درآورد تا هم نسل امروز و هم آیندگان با قضاوتی درست، دریافت کنند که مردانی چون «عبدالله والی» و خیرین و خیراندیشانی که انقلاب و جمهوری اسلامی زمینه‌ساز بروز و ظهور آنها بوده چه اقدامات خداپسندانه‌ای برای رفع محرومیت از چهره‌ی مناطق محروم کشور پهناور ایران انجام داده‌اند.

سید مهدی طباطبائی

زمستان ۱۳۹۶

معرفی کتاب شمس

پنجشنبه ۱۴ تیر ۱۳۹۷

 

شمس جان در مثنوی معنوی

تألیف: مهناز پامناری

«اگر برف و یخی بگوید که من آفتاب تموز را دیدم و آفتاب تموز بر من تافت، هیچ عاقل باور نکند. محال است که آفتاب تموز بتابد و یخ و برف را نگدازد.»

«فیه مافیه»

آفتاب تموز با تمام قدرت خود تابید و اثری از برف و یخ نماند. عشق چون آتشی شد و فراخنای گستره هستی مولانا را متحول کرد. جهش روحانی که حاصل این عشق است، در دیوان شمس و مثنوی معنوی تجلی یافته است. سراسر مثنوی تحت تاثیر الهامات شمس است. بازتاب اثر بزرگ و بی‌مانند شمس، «مقالات» را که ناخواسته از زبان او به یادگار مانده، در دیوان شمس و پس از آن در مثنوی کبیر می‌بینیم… «مقالات» مجموعه پرسشها و پاسخها، اندیشه‌ها و روایت‌ها و قصه‌هایی است که شمس به مناسبتهای گوناگون بر زبان می‌آورده و کسانی از مریدان مولانا ثبت و یادداشت می‌کرده‌اند… بسیاری از حکایتها و تمثیلهایی که مولانا در مثنوی پایه مباحث ارشادی خود قرار داده، پیش از آن در «مقالات شمس» آمده است. در عین حال موارد دیگری هم وجود دارد که یک حکایت، هم در «مقالات شمس» و هم در آثار سنایی و عطار و … آمده است. [اما] شمس در مقالات [خود] از زبان مولانا می‌گوید: «از وقتی با تو آشنا شده‌ام، این کتابها در نظرم بی‌ذوق شده است» (مقالات، دفتر اول، ۱۸۶) و خود شمس نیز به قوت کلام و سحر سخن خویش واقف است: «آن کس که به صحبت من ره یافت علامتش آن است که صحبت دیگران بر او سرد شود و تلخ شود؛ نه چنان سرد شود و همچنین صحبت می‌کند؛ بلکه چنانکه نتواند با ایشان صحبت کردن» (مقالات، دفتر اول، ۷۴)….

مولانا در دیوان شمس در وصف «مقالات می‌گوید:

بس که از نکته خوبش همه در فتنه فتند

کاین مقالات خوش از فهم خردمند گذشت

استاد فرزانه دکتر محمدعلی موحد در پیشگفتار «مقالات» به صراحت می‌فرماید: «توضیح معنی و دریافت مفهوم مثنوی بی‌مدد مقالات، ممکن نیست و توجه به ارتباط بین مقالات شمس و مثنوی، مشکلات مثنوی را روشن می‌سازد.» (مقالات شمس، ۳۸)

کتاب حاضر [شمس جان در مثنوی معنوی نوشته خانم مهناز پامناری] مجموعه‌ای است که در نظر دارد تاثیرپذیری مولانا را از شمس بیان کند. چه در اندیشه و عناصر سازنده آن و چه در کاربرد آیات و احادیث و تاویل آنها. در بخشی دیگر مشترکات واژگان و کاربرد زبانی و ارسال مثل را بررسی کرده و نیز قصص و روایات مشترک هر دو اثر بیان شده است. در بخش اول تصویری کوتاه از زندگی پربار مولانا ارائه شده است. سپس حضور نورانی شمس در دوره‌ای از حیات مولانا، شامل دو فصل مرج‌البحرین و شعاع شمس، همراه با یک مقدمه بیان شده است…

در فصل اول به آشنایی مولانا با شمس پرداخته شده و فصل دوم به اثربخشی شمس و دگرگونی و تحولی که پس از او در حالات و افعال مولانا صورت گرفته، اختصاص یافته است. در بخش دوم به بررسی عنصر اندیشه در مثنوی و مقالات و مشترکات هر دو اثر پرداخته شده که شامل هفت فصل است:

۱) عقل و عشق؛ ۲) شیخ و مرید؛ ۳) تعلیم و تربیت؛ ۴) اسارت و آزادی؛ ۵) کفر و ایمان؛ ۶) صحبت و سکوت؛ ۷) نور و ظلمت

در بخش سوم به بررسی و تاویل آیات و احادیث مشترک در مقالات و مثنوی و تاثیرپذیری مولانا از تعابیر شمس توجه شده که این نیز در دو فصل با یک مقدمه تحت عنوان «تاویل چیست؟» تنظیم گشته است.

در بخش چهارم به بررسی قصص و تمثیلات و زبان مشترک در مقالات و مثنوی و تاثیرپذیری مولانا از شمس اشاره شده است که شامل سه فصل است. فصل اول اختصاص به «روایت»‌های مشترک دارد و فصل دوم «ارسال مثل» و در فصل سوم به کاربرد واژگان مشترک پرداخته شده است… برای کشف افکار مولانا، اصیل ترین مآخذ همان‌آثار اوست. از این رو برای پی‌بردن به راز و رمزهای زندگیش آثار او از جمله فیه‌مافیه و مجالس سبعه و مکاتیب و سپس مناقب‌نامه‌های او مورد بررسی قرار گرفته است.۱

همچنان که در مقدمه کتاب اشاره شده است «شمس جان در مثنوی معنوی» مشتمل بر چهار بخش است که به ترتیب به زندگینامه مولانا، بررسی عنصر اندیشه در مثنوی، بررسی تاویل آیات و احادیث مشترک و بررسی قصص و تمثیلات و زبان مشترک در مقالات شمس و مثنوی شریف می‌پردازد.

در بخش اول از شمس و صلاح الدین زرکوب و حسام‌الدین چلبی یاد می‌شود. در بخش دوم به مقولاتی مانند عقل و عشق و شیخ و مرید و … نور و ظلمت پرداخته شده و بخش سوم به آیات و احادیث مشترک در مقالات و مثنوی اختصاص دارد در بخش چهارم روایت‌های مشترک در مقالات و مثنوی به خواننده معرفی می‌شوند.

از خواندنی‌ترین بخش‌های کتاب، فصل ششم از بخش دوم است تحت عنوان «صحبت و سکوت» . مولف کتاب در باب «صحبت و سکوت» به نقل از هجویری در کشف المحجوب آورده است: «هرکسی را گریبان خود باید گرفت‌اندر‌حال نطق و سکوت. اگر کلامش به حق بود، گفتارش بهتر از خاموشی و اگر باطل بود، خاموشی بهتر از گفتار … گروهی از مدعیان مشتی … عباراتی از معانی خالی بر دست گرفته‌اند و می‌گویند که گفتار، فاضل‌تر از سکوت و گروهی از جهال که مناره از چاه نشناسند، سکوت به جهل خود بسته‌اند و می‌گویند خاموشی بهتر از گفتار است و این هر دو همچون یکدیگر باشند.

پس تا که را فراگفتار آرند و که را خاموش کنند.»۲

«یکی از مسایل مورد اختلاف در باب طریقت و سیروسلوک این است که آیا برای تهذیب اخلاق و استکمال نفس، خلوت و عزلت بهتر و به مقصود نزدیک‌تر است یا صحبت و جمعیت و با یاران معاشرت و آمیزش کردن؟ از مجموع تحقیقات به عمل آمده می‌توان نتیجه گرفت که در اختیار گرفتن خلوت و انزوا، یا صحبت و جمعیت، به طور مطلق، حکم کلی و قاطع نمی‌توان داد؛ بلکه باید گفت که این امر نسبت به اختلاف احوال و اوضاع و روحیات سالکان و همچنین اشخاصی که ممکن است طرف صبحت و مجالت واقع شوند تفاوت می‌کند اما مولوی تمام مواضع را در جای جای شش دفتر مثنوی خویش به تفصیل یا اختصار ذکر کرده است.۳ نویسنده کتاب سپس به ارائه مثال‌هایی متعدد در این باب از مثنوی شریف و کتاب «مقالات» می‌پردازد که بیانگر ادعای فوق است.

کتاب «شمس‌جان در مثنوی معنوی» با مقدمه عالمانه دکتر سیدعلی محمد سجادی توسط انتشارات «کلک سیمین» در ۲۰۰ صفحه و با حروفچینی و صفحه‌بندی مناسب روانه بازار نشر شده است.

درآخرین صفحات کتاب، منابع و مآخذ تحقیق معرفی شده‌اند ولی جای فهرست کوتاهی از نام‌های کسان و جای‌ها (فهرست اعلام) در این کتاب تحقیقی خالی است. طرح روی جلد کتاب نیز شاید با اندکی دقت و وسواس بیشتر می‌توانست زیباتر عرضه شود و از آن جمله تعبیر «شمس‌جان» که به رنگ قرمز در دامان صوفی در حال سماع نشسته است می‌توانست سبز باشد و نشانه‌ای از «باغ سبز عشق کو بی‌منتهاست» و «جز غم و شادی در آن بس میوه‌هاست». به هر روی توفیق مولف محترم کتاب را در نگارش مقالات و کتاب‌هایی از این دست، خواستاریم.

پی‌نویس‌ها:

۱) صفحه ۱۷ کتاب

۲) همان،‌ص ۱۰۲

۳) همان، ص۱۰۲